Hoe werkt de kwalificatie in de Formule 1?

Tijdens de kwalificatie wordt de startopstelling bepaald voor de race van de dag erna. De coureur met de snelste tijd start logischerwijs als eerste. De manier waarop gekwalificeerd werd is in de loop der jaren vaak veranderd. De laatste verandering in 2016 zorgde voor zoveel tumult dat men nog tijdens dat seizoen weer is teruggegaan naar de opzet die sinds 2006 gehanteerd wordt.

De kwalificatie wordt verreden in drie sessies. Na elke sessie valt er een aantal coureurs af. Hoeveel dat er zijn hangt af van het aantal coureurs dat deelneemt. Tegenwoordig staan er twintig coureurs aan de start. Tijdens de kwalificatieronde wordt er enkel een tijd neergezet en wordt er dus niet tegen elkaar geracet. Meerdere coureurs zijn tegelijkertijd op het circuit en starten vanuit de pitstraat.

Het huidige kwalificatiesysteem werd ingevoerd in 2006. In de loop der jaren is het een aantal keer aangepast, maar de basis is nog hetzelfde als bij de invoering.

Kwalificatieronde 1 (Q1)

De eerste kwalificatiesessie, ook wel Q1 (Qualifying session one) geheten, duurt achttien minuten. In deze achttien minuten gaan alle coureurs de baan op om een tijd neer te zetten. Het aantal rondjes dat ze mogen rijden is ongelimiteerd. De topteams zullen vaak maar één of twee ronden afleggen terwijl de langzamere teams af en aan rijden om steeds maar weer een stukje sneller te zijn. Wanneer de klok op 0 staat mag iedereen zijn rondje nog afmaken. De vijf langzaamste coureurs vallen in Q1 af en weten dan al hun startpositie voor de Grand Prix.

De 107%-regel

In de eerste kwalificatiesessie moeten alle coureurs binnen 107% van de tijd van de nummer één blijven. Deze regel is er omdat er in het verleden (jaren 90’) veel privéteams deelnamen die zo langzaam waren dat ze een gevaar vormden voor de andere coureurs. Ook rijders die een stoeltje hadden ‘gekocht’ waren in die tijd soms zo langzaam dat deelname aan de wedstrijd onverantwoord was.

Wanneer iemand buiten de norm van 107% zit mag hij officieel niet deelnemen aan de race. In de praktijk wordt er tegenwoordig zelden iemand uitgesloten van deelname, behalve wanneer de coureur in kwestie ook in de vrije training niet heeft laten zien over voldoende snelheid te beschikken. Dit overkwam de coureurs van het voormalige HRT-team in Australië in zowel 2011 als 2012. Het is dus niet zo dat wanneer coureurs als Lewis Hamilton of Max Verstappen in deze sessie een mechanisch probleem hebben ze niet meer mogen deelnemen aan de race.

Kwalificatieronde 2 (Q2)

Wanneer Q1 is afgelopen is het na enkele minuten al tijd voor Q2. Er zijn nu nog vijftien coureurs over. Alle tijden van Q1 worden geschrapt en de overgebleven coureurs moeten dus allemaal opnieuw een tijd neerzetten. De coureurs hebben hier nu geen achttien maar vijftien minuten de tijd voor. Wanneer de klok op nul staat mag je ook in deze sessie je rondje afmaken. Aan het eind vallen opnieuw de vijf langzaamste coureurs af. Daarmee is de helft van de startgrid dus reeds bekend.

Bandenreglement

In Q2 speelt het bandenreglement een grote rol. De tien coureurs die namelijk het snelste zijn, en daarmee doorstoten naar Q3, moeten de race starten op de banden waarmee ze in Q2 hun snelste ronde hebben gereden. De coureurs die afvallen in Q2 mogen voor aanvang van de race wel op verse banden starten en mogen ook nog eens bepalen op welke compound ze dat willen doen (bijvoorbeeld super soft, soft of medium). Je zou kunnen concluderen dat het soms voordeliger kan zijn om elfde te worden in deze sessie dan tiende aangezien je dan vrije bandenkeuze hebt.

Kwalificatieronde 3 (Q3)

In Q3, ook wel ‘top 10 qualifying’ genoemd, gaan de tien overgebleven coureurs strijden om de pole-position. De tijden uit Q2 worden opnieuw geschrapt en dus begint iedereen weer op nul. Deze sessie duurt twaalf minuten en uiteraard mag je je rondje afmaken wanneer de tijd voorbij is. Degene die in deze sessie uiteindelijk de snelste tijd neerzet mag de race van pole-position beginnen, mits die coureur geen straf open heeft staan. Dit kan uit een eerdere race komen door een onreglementaire actie, maar ook door bijvoorbeeld het te vaak wisselen van een motor of versnellingsbak.

Grand Prixs met een Sprint Race

Wanneer een Grand Prix op de zaterdag vooraf wordt gegaan door een korte sprint race wordt de kwalificatie al op vrijdag afgewerkt. Dat gebeurt dus al nadat de rijders nog maar een enkele vrije training achter de rug, wat op zichzelf al voor verrassende resultaten kan zorgen.

De coureur die de snelste tijd neerzet in Q3 wordt na afloop als pole sitter gelauwerd. De startopstelling van de sprint race wordt vastgesteld aan de hand van de kwalificatie-uitslag. De uitslag van de sprintrace wordt vervolgens gebruikt om de startopstelling van de Grand Prix op zondag te bepalen.